شاندیز آسانسور آسانسور ، پله برقی، بالابر، صنعت ساختمان
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
آسانسورهای اضطراری (Firefighter Lifts) و ویژگی‌های آن‌ها: تسهیل عملیات امداد و نجات 🔥
آسانسورهای اضطراری، که به طور خاص برای استفاده توسط نیروهای امدادی، به ویژه آتش‌نشانان، در شرایط آتش‌سوزی یا سایر موارد اضطراری طراحی شده‌اند، یکی از اجزای حیاتی ایمنی در ساختمان‌های بلند و پرتردد محسوب می‌شوند. هدف اصلی این آسانسورها، فراهم کردن یک مسیر مطمئن و سریع برای دسترسی نیروهای امدادی به طبقات آسیب‌دیده و حمل تجهیزات ضروری است، حتی زمانی که آسانسورهای معمولی به دلیل مسائل ایمنی از سرویس خارج شده‌اند.
۱. تعریف و ضرورت آسانسورهای اضطراری
آسانسورهای اضطراری صرفاً یک آسانسور معمولی با برق اضطراری نیستند؛ بلکه یک سیستم کامل با ویژگی‌های مقاومتی و کنترلی منحصر به فرد هستند.
- ضرورت: در هنگام آتش‌سوزی، آسانسورهای معمولی به دلیل خطر دود، آب یا قطع برق، معمولاً خاموش می‌شوند و به طبقه خروج تخلیه (Egress Floor) هدایت می‌گردند. اما آتش‌نشانان برای مبارزه با آتش و تخلیه افراد نیاز به جابجایی سریع و ایمن به طبقات بالا دارند که این وظیفه بر عهده آسانسور اضطراری است.
- الزام قانونی: بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند EN 81-72 (استاندارد اروپایی) و ASME A17.1 (استاندارد آمریکای شمالی)، نصب این نوع آسانسورها در ساختمان‌هایی که ارتفاع آن‌ها از حد مشخصی (معمولاً ۲۵ تا ۳۰ متر) فراتر رود، الزامی است.
۲. ویژگی‌های فنی و مقاومتی کلیدی
آسانسورهای اضطراری به گونه‌ای طراحی می‌شوند که حتی در شرایط سخت محیطی ناشی از آتش‌سوزی، عملکرد خود را حفظ کنند:
الف. مقاومت در برابر آتش و آب
- حفاظت از سازه چاهک: چاهک آسانسور باید با مصالح مقاوم در برابر آتش ساخته شود تا در برابر حریق برای مدت زمان مشخصی (معمولاً حداقل ۲ ساعت) مقاومت کند.
- محافظت از تجهیزات: تمامی کابل‌های برق، فرمان و سیستم‌های کنترلی باید در برابر آتش و حرارت محافظت شوند. کابل‌های مقاوم در برابر آتش (Fire-Rated Cables) برای حفظ عملکرد مدارها حیاتی هستند.
- درب‌های مقاوم در برابر آتش و آب: درب‌های آسانسور اضطراری باید دارای درجه مقاومت در برابر آتش باشند. همچنین، در کابین و درگاه‌ها باید تمهیداتی برای جلوگیری از ورود آب ناشی از خاموش کردن آتش به داخل چاهک و تجهیزات در نظر گرفته شود.
ب. سیستم برق و کنترل
- برق اضطراری مجزا: این آسانسورها باید به یک منبع تغذیه ثانویه (مانند ژنراتور اضطراری ساختمان) متصل باشند که به طور خودکار در هنگام قطع برق اصلی فعال شود. اتصال به این منبع باید مستقل از سایر تجهیزات آسانسور باشد.
- کنترل دستی (Fire Service Mode): آسانسور دارای یک کلید کنترل مخصوص است که فقط آتش‌نشانان می‌توانند آن را فعال کنند. این حالت (Phase II Operation) تمامی کنترل‌های خودکار را لغو کرده و آسانسور را کاملاً تحت کنترل آتش‌نشان قرار می‌دهد تا بتواند به صورت دستی و ایمن آن را به طبقه مورد نظر هدایت کند.
- لغو عملیات عادی: در صورت فعال شدن آلارم حریق، آسانسورهای معمولی به طبقه تخلیه هدایت می‌شوند، اما آسانسور اضطراری آماده به کار می‌شود.
ج. طراحی کابین و کاربری
- تهویه فشار مثبت (Pressurization): در لابی آسانسور اضطراری و چاهک، سیستم‌های تهویه ویژه‌ای نصب می‌شوند تا فشار هوا را مثبت نگه دارند. این کار از ورود دود و گازهای سمی به داخل فضای آسانسور جلوگیری می‌کند.
- تخلیه دود (Smoke Extraction): در صورت وجود دود در چاهک، باید سیستم‌های تخلیه دود فعال شوند.
- ظرفیت و ابعاد کافی: کابین آسانسور اضطراری باید فضای کافی برای حمل حداقل یک برانکارد به صورت افقی (مطابق با الزامات استاندارد) و همچنین تجهیزات سنگین آتش‌نشانی را داشته باشد.
- ارتباطات مطمئن: وجود یک خط ارتباطی یا رادیویی مطمئن بین داخل کابین و مرکز کنترل عملیات آتش‌نشانان ضروری است.
۳. فرآیند عملیات اضطراری (Phase I & Phase II)
عملیات آسانسور اضطراری دو مرحله‌ای است:
- فاز اول (Phase I – هدایت): به محض فعال شدن آلارم حریق، آسانسور به طور خودکار به طبقه خروج (Exit Level) یا یک طبقه امن از پیش تعیین شده حرکت کرده، درب‌ها را باز می‌کند و در آنجا از سرویس عادی خارج می‌شود.
- فاز دوم (Phase II – کنترل دستی): با ورود آتش‌نشان و فعال کردن کلید مخصوص، کنترل کامل آسانسور به او واگذار می‌شود. در این حالت، آتش‌نشان می‌تواند بدون نگرانی از دستورات سیستم ایمنی ساختمان، آسانسور را به طبقات مورد نیاز هدایت کند.
نتیجه‌گیری
آسانسورهای اضطراری صرفاً یک مزیت رفاهی نیستند، بلکه یک جزء حیاتی در استراتژی ایمنی ساختمان‌های بلند به شمار می‌آیند. ویژگی‌های مقاومتی ویژه در برابر آتش و آب، سیستم‌های کنترلی مستقل و امکان کنترل کامل توسط نیروهای امدادی، این آسانسورها را به ابزاری بی‌بدیل در مواقع بحران تبدیل می‌کند و نقش محوری در تسهیل عملیات نجات و حفظ امنیت عمومی ایفا می‌کنند.
