شاندیز آسانسور آسانسور ، پله برقی، بالابر، صنعت ساختمان
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
سیستم‌های ترمز در آسانسور: حافظان ایمنی و توقف مطمئن
مقدمه: توقف دقیق و اضطراری
ترمزها در آسانسور، حیاتی‌ترین بخش از سیستم ایمنی مکانیکی هستند. وظیفه اصلی آن‌ها نه تنها توقف دقیق و نرم کابین در تراز طبقات است، بلکه از حرکت ناخواسته و خطرناک کابین در شرایط اضطراری مانند قطع برق، بریدن سیم بکسل‌ها یا سرعت بیش از حد نیز جلوگیری می‌کنند. استاندارد ایمنی آسانسورها (مانند EN 81 یا استاندارد ملی ایران) الزامات سخت‌گیرانه‌ای برای طراحی و عملکرد این سیستم‌ها تعریف کرده‌اند.
انواع اصلی سیستم‌های ترمز در آسانسور
سیستم ترمز در آسانسورهای کششی مدرن به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام وظیفه متفاوتی را بر عهده دارند:
۱. ترمزهای الکترومکانیکی (ترمز موتور)
این ترمز، متداول‌ترین نوع ترمز است و معمولاً به صورت ترمز دیسکی یا کفشکی روی شفت موتور یا فلکه کششی (در آسانسورهای گیرلس) نصب می‌شود.
-
نحوه عملکرد: این ترمزها از نوع فنر فشرده (Spring-Applied) و الکتریکی آزادشونده (Electrically Released) هستند. به این معنی که در حالت عادی و بدون برق، فنرها لنت‌های ترمز را به دیسک یا فلکه فشار داده و موتور را کاملاً متوقف نگه می‌دارند (قفل ایمنی). هنگامی که آسانسور دستور حرکت دریافت می‌کند، یک آهنربای الکتریکی (سولنوئید) فعال شده، نیروی فنر را خنثی کرده و ترمز را آزاد می‌کند.
-
وظیفه اصلی:
-
توقف عادی: نگه داشتن کابین در تراز طبقات هنگام باز و بسته شدن درب‌ها.
-
توقف اضطراری: متوقف کردن موتور و فلکه کششی در هنگام قطع برق یا فعال شدن مدار ایمنی.
-
۲. سیستم ترمز اضطراری (سیستم پاراشوت)
سیستم پاراشوت (Safety Gear یا ترمز ایمنی) به عنوان آخرین خط دفاعی عمل می‌کند و مستقل از عملکرد موتور یا ترمز الکترومکانیکی است. این سیستم تنها در شرایط سرعت بیش از حد فعال می‌شود.
-
اجزای کلیدی:
-
گاورنر (Governor): یک چرخ کنترل‌کننده سرعت است که به سیم بکسل گاورنر متصل است. اگر سرعت کابین از حد مجاز تعیین‌شده (معمولاً حدود ۱.۲۵ برابر سرعت نامی) فراتر رود، گاورنر فعال شده و سیم بکسل را قفل می‌کند.
-
پاراشوت (Safety Jaws): قفل شدن سیم بکسل گاورنر، مکانیزم مکانیکی زیر کابین را فعال می‌کند. این مکانیزم دارای فک‌های گیرنده است که ریل‌های راهنمای کابین را محکم درگیر کرده و کابین را با کاهش شتاب کنترل‌شده متوقف می‌سازد.
-
-
انواع پاراشوت:
-
لحظه‌ای (Instantaneous): برای آسانسورهای کند (سرعت زیر ۰.۶۳ متر بر ثانیه).
-
تدریجی (Progressive): برای آسانسورهای سریع و مدرن، که کابین را به صورت تدریجی و با ایجاد حداکثر شتاب منفی مجاز متوقف می‌کند تا آسیب و جراحت مسافران به حداقل برسد.
-
سیستم‌های کمکی ایمنی
علاوه بر دو سیستم ترمز اصلی، سایر مکانیزم‌ها نیز برای افزایش ایمنی توقف استفاده می‌شوند:
ضربه گیرها (Buffers)
ضربه گیرها در کف چاه آسانسور (Pit) نصب می‌شوند و آخرین مرحله ایمنی فیزیکی محسوب می‌شوند. اگر کابین به هر دلیلی از تراز توقف پایینی عبور کند و با سرعت بالا به انتهای چاه برسد، ضربه‌گیرها شوک ناشی از برخورد را جذب می‌کنند تا آسیب جانی به مسافران وارد نشود.
-
انواع:
-
فشاری (Spring Buffers): برای سرعت‌های پایین.
-
روغنی (Oil Buffers): برای آسانسورهای سریع، که شوک را با فشرده‌سازی روغن به شکل مؤثرتری جذب می‌کنند.
-
ترمز مدار ایمنی (Safety Circuit)
این یک سیستم الکتریکی است که شامل مجموعه‌ای از سنسورها، سوئیچ‌ها و قفل‌ها (قفل درب طبقات، سنسورهای اضافه بار، حد بالا و پایین و…) است. اگر هر یک از این سنسورها خطایی را تشخیص دهد، مدار ایمنی باز شده و بلافاصله برق ترمز الکترومکانیکی را قطع می‌کند (زیرا ترمزها فنری هستند و با قطع برق، فنرها آن را فعال می‌کنند) و موتور را متوقف می‌سازد.
نتیجه‌گیری
سیستم‌های ترمز در آسانسورها، ترکیبی هوشمندانه از مکانیک، الکترونیک و اصول فیزیکی هستند. در آسانسورهای کششی، ترمز الکترومکانیکی وظیفه توقف روزمره و کنترل شده را بر عهده دارد، در حالی که سیستم پاراشوت و گاورنر به عنوان مکانیزم‌های حیاتی و پشتیبان، در شرایط اضطراری و خطرناک فعال می‌شوند. نگهداری و بازرسی منظم از تمامی اجزای ترمز و ایمنی، تنها راه تضمین عملکرد صحیح و مطمئن آسانسور است.
آسانسورهای اضطراری (Firefighter Lifts) و ویژگی‌های آن‌ها
مقایسه سیستم‌های ایمنی آسانسورهای قدیمی و جدید
